पालखी ...!

सरांनी सांगितलेला प्रार्थनेचा अर्थ मनात घोळवत मी सरांनी विचारलेल्या ' ' तुम्हाला समजलेला प्रार्थनेचा अर्थ ?' या प्रश्नाचे उत्तर लिहायला बसलो ..हात थोडे थरथरत होते तरीही नेटाने लिहीत गेलो .. या पूर्वी मी शाळेत आणि इतरही ठिकाणी वेगवेगळ्या प्रार्थना म्हंटल्या होत्या व त्या सगळ्यांन मध्ये देवाला काही ना काही मागितलेले असायचे व बहुधा धन .धान्य समृद्धी ..पुत्र ..सुख अश्या गोष्टी त्यात असत .या प्रार्थनेत मात्र देवाकडे फक्त सहनशक्ती ..धैर्य ..आणि समजूतदारपणा मागितला होता हे जरा विशेष होते ..म्हणजे जगात आपल्या मनाविरुद्ध अनेक गोष्टी घडत असतात ज्याचा आपल्याला शारीरिक अथवा मानसिक त्रास होऊ शकतो ..व त्याचा त्रास करून घेऊन टेन्शन आहे ..कटकट आहे ..दुखः आहे ..म्हणून माझ्यासारखा व्यक्ती दारू पीत राहतो किवा जर काही जण दारू न पिता चीडचीड करणे ..निराश होणे ..वैफल्य ग्रस्त राहणे अश्या गोष्टी करत राहतात आणि स्वतःसोबतच इतरांचेही आयुष्य अवघड करतात त्या ऐवजी अश्या गोष्टी प्रसन्न पणे स्वीकारून जर त्यातून बाहेर पाडण्यासाठी मनाची ताकद वाढवली आणि योग्य तो विचार आणि कृती करत राहिले तर नक्कीच आपण या त्रासदायक अवस्थेतून स्वतची सुटका करू शकतो असं एकंदरीत अर्थ मला उमजला होता .. मी थोडक्यात मला जे समजले ते लिहिले ..

तितक्यात अचानक वार्डचा बाहेरचा दरवाजा उघडला गेला आणि तीनचार कार्यकर्ते एका माणसाला अक्षरशः उचलून वार्डात घेऊन आले ..सगळे जण त्यांच्या भोवती जमा झाले ..तो माणूस जाम पिलेल्या अवस्थेत होता ..मोठमोठ्याने शिव्या देत होता सगळ्यांना ..देख लुंगा .. छोडूंगा नही अश्या धमक्या देत होता ..मी देखील कुतूहलाने जवळ गेलो .साधारणपणे चाळीशीचा असावा तो माणूस ..अंगावर बनियान आणि ऐक लुंगी होती फक्त ..त्याला त्या कार्यकर्त्यांनी चुचकारत शांत बसवले आणि मग एकाने हातातील गोळ्या त्याला खायला दिल्या ...आणि त्याला पलंगावर बसवून ते मॉनीटरला त्याच्या कडे लक्ष द्यायला सांगून निघून गेले ..तो माणूस अजूनही असंबद्ध बडबड करत होता ..बीबी को अभी डायव्होर्स दे दुंगा .. सबको कोर्ट में खिचुंगा वगैरे चालले होते ..सगळे जण त्याची गम्मत पहात होते ..एकाने टोमणा मारला ' अरे तुम बाहर जाओगे तब ना ये होगा ? ..अब यहासे जल्दी निकलनेही वाले नही हो तुम " हे ऐकून तो उसळून पलंगावरून उठला उभा राहताना त्याचा तोल गेला तसा परत बसला ..म्हणाला ' कौन रोक सकता है मुझे ? है किसकी हिम्मत असे म्हणत छातीवर हात ठोकत आव्हान देऊ लागला ..सगळी गम्मतच होती .पाच मिनिटे आधी त्याला चार जणांनी अक्षरशः उचलबांगडी करून वार्ड मध्ये आणला होता ते तो बहुतेक विसरला असावा . .... त्याचा आवेश पाहून मॉनीटर ने सगळ्याने गर्दी कमी करायला सांगितले ..तो हळू हळू बडबड करत मग शांत झोपला ...!

हा काय प्रकार आहे ? मी माझा माहितगार मित्र शेरेकर काकांना विचारले ..त ते मिशीतल्या मिशीत हसत उद्गारले ' पालखी ' ...म्हणजे ? मी पुन्हा विचारले तसे ते सांगू लागले .. काही लोक दारू पितात.. खूप त्रास देतात घरच्या लोकांना भांडणे करतात ...तोडफोड करतात घरातील वस्तूंची ..मात्र त्यांना आपण दारूच्या आहारी गेलोय हे अजिबात मान्य नसते किवा आपल्यामुळे कुटुंबियांना त्रास होतोय हे त्यांच्या गावीही नसते व ते उपचार घेण्यास तयार नसतात अश्या लोकांना मग कुटुंबियांच्या विनंतीवरून ' मैत्रीचे ' लोक घरातून असतील त्या अवस्थेत अक्षशः उचलबांगडी करून गाडीत टाकून उपचारांसाठी घेऊन येतात या प्रकाराला येथे ' पालखी ' असे म्हणतात . ' मग तो माणूस बाहेर पडल्यावर , घरच्या लोकांना अजून त्रास देत असेल ..किवा बदला म्हणून अजून दारू पीत असेल असं विचार माझ्या मनात आला तसे मी काकांना बोलून दाखवले तर ते म्हणाले ' बेवडा माणूस दारू पिण्याशिवाय काही करू शकत नाही.. तो जरा ऐक दोन दिवस इथे चीडचीड करेल . एकदोन वेळा समूह उपचारात सामोल झाल्यावर ..मग निवळेल कारण त्यालाही आतून माहिती असते की आपले चुकते आहे पण अहंकारामुळे तो स्वतची चूक मान्य करत नाही .. इथे आल्यावर त्याला कळते की आपले या लोकांपुढे काही चालणार नाहीय .. ! शेरकर काकांचे म्हणणे बरोबरच होते ..घरच्या मंडळीना जर या एका व्यक्तीमुळे त्रास होत असेल तर याला सुधारण्यासाठी त्यांना असे धाडसी पाउल उचलणे भागच असणार ..कारण केवळ घरात भांडण करतो ..तमाशा करतो .तोडफोड करतो म्हणून लगेच पोलिसात धाव घेता येत नाही ..घरगुती मामला आहे म्हणून पोलीस ते मनावर घेणार नाहीत ..मनावर घेतले तरी अश्या माणसावर काय केस लावणार आणि कितीदिवस त्याला जेल मध्ये टाकणार हा देखील प्रश्नच असतो ..त्या ऐवजी जर त्याला सुधारणेसाठी थोड्या जबरदस्तीने व्यसनमुक्ती केंद्रात ठेवणे केव्हाही योग्यच ! अर्थात माझ्या बाबतीत असे शिव्यादेणे .भांडणे ..मारझोड वगैरे कधी घडले नव्हते तसे मी शेरकर काकांना म्हणालो तर हसून ..' अजून घडले नाही ..पण या पुढे प्याल तर तेही घडेल ' असे म्हणत त्यांनी माझ्या हातावर टाळी दिली ! 

( बाकी पुढील भागात )