तुलना !

तुलना ! ( बेवड्याची डायरी - भाग ५६ वा ) 

डायरीत सरांनी सांगितलेल्या प्रश्नाचे उत्तर मी अतिशय गंभीरपणे लिहित असताना ..अमित नावाचा एक तरुण माझ्याजवळ आला ..हा ४ दिवसांपूर्वीच उपचारांसाठी दाखल झाला होता ..डायरीत नेमके काय लिहायचे हे त्याला समजत नव्हते ..तो माझ्या डायरीत वाकून पाहू लागला ...माझे उत्तर पाहून तुला कसे उत्तर लिहिता येईल ? मी त्याला विचारल्यावर तो हसून म्हणाला ..अहो तुम्ही जरा व्यवस्थित लिहिता असे मला समजलेय..तुमचे पाहून मी लिहिले तर माझे उत्तर सरांना आवडेल आणि मला लवकर डिस्चार्ज मिळेल येथून ..त्याची हि समजूत वेडगळपणाची होती . केवळ चांगली डायरी लिहितोय हा काही लवकर डिस्चार्ज मिळण्यासाठीचा निकष नव्हताच ..जे लिहले जातेय ते किती प्रामाणिक पणे लिहिलेय हे त्या व्यक्तीच्या इतरवेळीच्या वर्तना वरून निरीक्षण करून समजतेच .व्यसनमुक्ती केंद्रात उपचार घेणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीच्या वर्तनावर बारीक लक्ष ठेवायला येथील निवासी कार्यकर्ते तत्पर असत आणि त्याच्या अनुभवातून त्यांना कोण किती प्रामाणिकपणे उपचार घेतोय हे समजत असे .आधी माझे लिहून होऊ दे ..मग तुला सांगतो कसे उत्तर लिहायचे ते असे मी त्याला सांगितले .

वार्डातील बहुतेक जण डायरी लिहिण्यात मग्न होते ..माॅनीटर नेहमीप्रमाणे सर्व डायरी लिहित आहेत ना यावर लक्ष ठेवून होता ..काही पुन्हा पुन्हा उपचारास येणारे लोक हे डायरी वैगरे लिहून काही फायदा नाहीय या अविर्भावात बसले होते ..त्यापैकी एकाला माॅनीटर ने हटकले ..' काय रे कितवी अॅडमिशन ? " या प्रश्नावर तो जरा वरमला ..खाली मान घालून हाताची बोटे मोजत म्हणाला ' सातवी ' ..त्याचे उत्तरे ऐकून आसपासचे हसू लागले ..तो आणखीनच खजील झाला .मग त्वेषाने म्हणाला ' मेरे बाप के पास जादा पैसे हो गये है ..इसलिये बार बार मुझे यहाॅ रखा जाता है ... देखते है कितने बार रखेगा " त्याचे हे उर्मट पणाचे बोलणे सर्वांनाच खटकले ..माॅनीटर त्याला म्हणाला '" अरे प्रत्येक वेळी तू बाहेर पडल्यावर दारू प्यायला म्हणून तुला वडिलांनी येथे परत आणलेय उपचारांना ..मी दारू पिणारच अथवा मला माझ्या मर्जीने जगता आले पाहिजे हा अट्टाहास तू सोडत नाहीस तोवर तुझे वडील तुला येथे दाखल करतील..इतक्या वर्षात तुला साधी इतकी गोष्ट समजली नाहीय की आईवडील जो निर्णय घेतात तो नेहमी आपल्या भल्याचा असतो ..तुला वाटते त्यांच्या कडे जास्त पैसे आहेत म्हणून दाखल करत आहेत उपचारांना ..किती मोठा मूर्ख आहेस तू ..दारूमुळे तुझे जिवन उध्वस्त होऊ नये म्हणून हे सगळे सुरु आहे हे समजले की तू सुधारशील ..तुला आईबापानी किती स्वप्ने पाहत मोठे केलेय ..त्यांनी तुला मोठे करण्यासाठी खूप कष्ट उपसलेत ..हे तुला समजत नाही यात तुझाच दोष आहे ..तू जोवर तुझा हट्टीपण सोडणार नाहीस तोवर हे असेच चालत राहील ..तू जर इतका शहाणा .. स्वाभिमानी आहेस ..स्वतच्या मर्जीने तुला जगायचेय तर मग सरळ घर सोडून निघून जा कुठे तरी ..स्वताच्या पायावर उभा राहा ..वाट्टेल तशी व्यसने कर ..तुला कोणी अडवणार नाही ..मात्र आईवडिलांच्या पैशावर ..त्यांच्याच घरात राहून ..तू व्यसने करशील तर त्यांचे कर्तव्याच आहे तुला योग्य मार्गावर आणण्यासाठी प्रयत्न करणे ' तो मुलगा माॅनीटरचे उत्तर ऐकून उसळून म्हणाला " मेरा बाप भी तो हप्ते मे एक बार पिता है एक दो पेग दारू " तो आता वाद घालण्याच्या मूड मध्ये होता ..' छान ! तुझे वडील आठवड्यातून एक वेळा दारू पितात हे बरोबर लक्षात ठेवलेस ..मात्र वडिलांनी त्यांचे करिअर कसे घडवले ..किती कष्ट केले ..तुम्हाला तुम्हाला कसे मोठे केले हे लक्षात नाहीय तुझ्या ..तू आधी व्यसनमुक्त राहून स्वतःचे करियर घडव ..आणि मग वडिलांशी तुलना कर ..इतकेच काय वडिलांचे पिणे वाढले तर त्यानाही उपचारांना घेवून ये हवे तर तू ..पण त्या आधी स्वतः व्यसनमुक्त होणे महत्वाचे " माॅनीटर ने समज दिल्यावर तो डायरी लिहू लागला ..

त्यांचा संवाद ऐकून वाटले आपणही लोक पितात म्हणून मी प्यायलो तर काय हरकत आहे या विचारानेच दारू पीत गेलो होतो ..जगात बहुसंख्य लोक व्यसने करीत नाहीत हे मात्र आपण समजून घेतले नाही ..म्हणजेच नकारात्मक गोष्टी मी लवकर शिकलो होतो ..मनोरंजन म्हणून खेळ ..कला ..निसर्गात फिरायला जाणे ..आपला फावला वेळ सकारात्मक कार्यात घालवणे वगैरे मी करू शकलो असतो तरी देखील मी मनोरंजन म्हणून दारू पिण्याचा मार्ग पत्करला ही माझीच चूक होती ..शिवाय माझी चूक मान्य न करता मला दारू पिण्यास कोणीही आडकाठी करू नये ..माझ्या दारू बद्दल कोणी बोलू नये ..मला माझ्या मर्जीने जगू द्यावे हा हट्ट कायम ठेवला होता ..माझ्या पिण्यामुळे पत्नी ..मुले ..इतर नातलग किती दुखी: होता आहेत याचा विचारही माझ्या मनाला शिवला नव्हता .हा माझा एक प्रकारचा अहंकारच होता .

( बाकी पुढील भागात )